Βυζαντινισμός και φυλή: Κ. Π. Καβάφης, Τ. Κ. Παπατσώνης, Λίνος Πολἰτης

Byzantinism and race: C. P. Cavafy, T. K. Papatsonis, Linos Politis

Resumen

Ο Τ. Κ. Παπατζώνης ανακινεί το 1948 το θέμα του βυζαντινού πολιτισμού ως πνευματικού διακυβεύματος με το μελέτημά του «Ο ένδοξός μας βυζαντινισμός». Μεταξύ άλλων κατακρίνει τη χρήση μιας συγκεκριμένης λαϊκότροπης παράδοσης (Ερωτόκριτος, Μακρυγιάννης) από τους μείζονες νεωτερικούς ποιητές της γενιάς του ’30, Γιώργο Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη, και εκθέτει τη γνώμη του για την ποικιλομορφία και την αξία του βυζαντινού πολιτισμού ως κληρονομιάς της ελληνικής φυλής. Απαντά με επαρκή επιχειρήματα ο Λίνος Πολίτης, κομίζοντας μια διαφορετική ματιά για τη γραμματεία του βυζαντινού παρελθόντος και επί της ουσίας υπερασπιζόμενος την ποιητική και δοκιμιακή πορεία του Σεφέρη και του Ελύτη. Το ενδιαφέρον είναι ότι διαφαίνεται και στα μέσα του 20ου αιώνα η ακλόνητη πίστη τόσο του ποιητή-κριτικού όσο και του φιλολόγου-γραμματολόγου στα μορφώματα της «συνέχειας» και της «εθνικής ψυχής», που είχαν οικοδομηθεί από τον 19ο αιώνα ως απότοκα της αξίας και των ιδιαιτεροτήτων της «ελληνικής φυλής». Ο Κ. Π. Καβάφης είχε ποιητικά μιλήσει το 1912 (στο ποίημά του «Στην Εκκλησία») για «τιμές μεγάλες της φυλής μας» και για τον «ένδοξό μας βυζαντινισμό», οδηγώντας μας να ψαύσουμε μία ακόμη απόδειξη του ελληνοκεντρισμού του (ο οποίος συνυπήρξε με την πανανθρώπινη υπαρξιακή αναζήτηση του ποιητή), αλλά και των αναλογιών του με τον Κωστή Παλαμά (οι ομοιότητές τους είναι εξίσου κεφαλαιώδεις με τις αναμφισβήτητες διαφορές τους). Από την άλλη πλευρά, ο αριστερός λόγος του τέλους της δεκαετίας του ’40 εμπλουτίστηκε και με συνεισφορές, που επιχείρησαν να αποκολλήσουν το πολιτισμικό παρελθόν από το μεγαλείο της ελληνικής φυλής, αλλά αυτές δεν έδωσαν τον κύριο τόνο. Μέσα στο καμίνι του Εμφυλίου, η αριστερή σκέψη και έκφραση δεν ήταν διατεθειμένες να απεμπολήσουν τα εθνικολαϊκά ιδεώδη.

--------------------------------------------------

T. K. Papatzonis raises the issue of Byzantine Culture as an intellectual challenge in the 1948 essay “Our glorious byzantinismos.” Among others criticize the use of any popular tradition (Erotokritos, Makrygiannis) of the major modernist poets of the generation of ‘30, George Seferis and Odysseas Elytis, and states his  οpinion on the diversity and value of the Byzantine Culture as a heritage of the Greek Race . Responds with suffient arguments Linos Politis, bringing along a diffrent look for the secretariat of the byzantine past and merits of defending Seferis’ and Elytis’ poetry and essays . The interesting thing is that it can also be seen in the mid 20th century the unwavering faith of both, the poet-critic and the philologist, on the constructs of “continuity” and “national soul”, which were built in the 19th century as an aftereffct of their value and the particularities of “Greek Race”. C. P. Cavafy had poetically spoken in 1912 (in his poem “In the Church”) for “large values of our race” and the “our glorious byzantinismos”, leading us to a further proof of “hellinokentrismos”(who coexisted with universal existential search of the poet). Leading us also to the proportionwith Kostis Palamas (the similarities between Cavafy and Palamas are equally essential to the undeniable diffrences). On the other hand, the left intelligentsia on the end of the 40s enriched by contributions, which attempted to dislodge the cultural past of the greatness of the Greek Race, but they did not give the main tone. Inside the fie of Civil War, left-wing thought and expression were not prepared to relinquish the national and popular ideals.